Eléonore 
Simonet

De minister van Middenstand, Zelfstandigen en KMO's, Eléonore Simonet, heeft besloten financiële straffen op te leggen aan personen die illegale activiteiten uitoefenen, zoals drugshandel, door hen automatisch de sociaal statuut van zelfstandige toe te kennen. Dit mechanisme, dat een aanvulling vormt op de gerechtelijke procedures, betekent het einde van de straffeloosheid voor deze criminelen.

In België ontsnappen sommige criminelen, zoals drugdealers, te vaak aan de gevolgen van hun illegale activiteiten. 

Deelnames van Eléonore Simonet (Minister van Middenstand, Zelfstandigen en KMO’s ) aan de gerichte Belfi-acties hebben haar overtuigd dat bijkomende actie noodzakelijk is.

Hoewel de politie regelmatig vaststellingen doet, bijvoorbeeld bij drugshandel, leiden deze niet altijd tot verdere actie. 

Dit creëert een gevoel van straffeloosheid, wat de veiligheid en het vertrouwen van burgers ondermijnt. 

Minister Eléonore Simonet wil dit aanpakken binnen haar bevoegdheden. We benadrukken dat de strijd tegen drugshandel een belangrijk punt is in het regeerakkoord.

Daarom wil ze de bestaande procedures systematisch laten toepassen. Deze voorzien in financiële maatregelen tegen personen die illegale activiteiten uitoefenen door hen automatisch het sociale statuut van zelfstandige toe te kennen via het Rijksinstituut voor Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RIZVS). 

Dit zorgt ervoor dat zij niet alleen (achterstallige) sociale bijdragen betalen, maar ook toegang verliezen tot sociale voordelen zoals werkloosheidsuitkeringen (RVA), kindergeld, OCMW-steun, studietoelagen of sociale huisvesting.

Minister Eléonore Simonet: “Straffeloosheid kan nooit een optie zijn. Door criminelen te verplichten sociale bijdragen te betalen en hen eventuele sociale voordelen te laten verliezen, zorgen we er voor dat niemand de dans ontspringt.

Met deze aanpak tref ik criminelen waar het pijn doet: in hun portemonnee. We maken onze samenleving veiliger en pakken de rotte appels keihard aan.” 

Nieuwe aanpak: Automatische aansluiting van illegale activiteiten

Het RSVZ zal voortaan systematisch personen aansluiten die inkomsten genereren uit criminele activiteiten, zoals drugshandel. 

Dit wordt mogelijk gemaakt door: 

• Automatische overdracht van vonnissen: Gerechtelijke uitspraken in zaken zoals drugshandel worden systematisch doorgestuurd naar de RSVZ, wat retroactieve affiliatie tot vijf jaar mogelijk maakt. De affiliatie eindigt bij gevangenisstraf.
• Gebruik van politieconstateringen: Processen-verbaal (PV’s) of vaststellingen van lokale politie of arbeidsauditoraten worden doorgestuurd naar de RSVZ, waar wordt onderzocht of affiliatie mogelijk is, zelfs zonder veroordeling.

Het doel is dubbel: 

• criminelen financieel treffen door hen te laten bijdragen
• voorkomen dat zij onterecht profiteren van sociale voordelen  

Het RSVZ informeert betalingsinstellingen over de affiliatie om toegang tot uitkeringen te blokkeren.

Achtergrond: Wettelijk en juridisch kader

De juridische basis voor deze aanpak is verankerd in artikel 3 van het Koninklijk Besluit nr. 38, dat het sociaal statuut van zelfstandigen regelt: 

• “Onder zelfstandige wordt verstaan iedere natuurlijke persoon die in België een beroepsactiviteit uitoefent op grond waarvan hij niet gebonden is door een arbeidsovereenkomst of een statuut. Wordt, behoudens tegenbewijs, geacht onder de voorwaarden van onderwerping te vallen, iedere persoon die in België een beroepsactiviteit uitoefent die inkomsten kan opleveren zoals bedoeld in artikel 23, § 1, 1° of 2°, of artikel 30, 2°, van het Wetboek van de Inkomstenbelastingen 1992.”

Dit artikel definieert zonder uitzondering wie als zelfstandige wordt beschouwd, ongeacht de aard van de activiteit. 

• De rechtspraak, waaronder uitspraken van de Arbeidsrechtbank van Antwerpen (n° 208.371, 11 januari 1999 en n° 308.546, 8 april 2002), bevestigt dat de legaliteit van de activiteit geen invloed heeft op de verplichting tot aansluiting. Zoals de RSVZ stelt:

“In de wetgeving inzake het sociaal statuut der zelfstandigen wordt geen onderscheid gemaakt tussen een legale of illegale activiteit, noch tussen een toegelaten of niet-toegelaten activiteit. Het ontbreken van een vestigingsattest of beroepskaart is weliswaar een inbreuk op de economische regelgeving, maar heeft geen invloed op de onderwerping aan het sociaal statuut.” 

• Het tweede lid van artikel 3 verwijst naar een fiscale vermoedensregel: wie inkomsten als zelfstandige aangeeft, wordt geacht zelfstandige te zijn, tenzij het tegendeel wordt bewezen. Dit versterkt de mogelijkheid om ook inkomsten uit illegale activiteiten te onderwerpen aan sociale bijdragen.

Vragen en antwoorden

1. Wat kan dit kosten voor een drugdealer? Kan men vijf jaar teruggaan?
   Een dealer die als zelfstandige wordt geaffilieerd (aangesloten), betaalt sociale bijdragen op basis van zijn netto belastbaar inkomen, met een tarief van 20,5% voor zelfstandigen in hoofdberoep (cijfers 2025).
2. Wat zijn de gevolgen buiten sociale bijdragen?
   Naast sociale bijdragen kan de fiscus een belastingaanslag opleggen, zelfs op inkomsten uit illegale activiteiten, inclusief boetes voor niet-aangifte.
3. Kan minister Simonet dit alleen beslissen?
   Ja, de minister kan deze aanpak implementeren via een eenvoudige instructie aan de RSVZ, zonder wetswijziging.
4. Moet dit overlegd binnen de regering? (IKW)
5. Hoe zal de informatieoverdracht naar de RSVZ verlopen?
   De magistraten (arbeidsauditeurs & onderzoeksrechters) kunnen hun vaststellingen overmaken aan het RSVZ.
6. Is een veroordeling nodig, of volstaat een PV?
   Een veroordeling is niet vereist.
7. Wat kan iemand doen die de affiliatie betwist?
   Wie meent ten onrechte als zelfstandige te zijn geaffilieerd, kan bezwaar aantekenen bij de RSVZ via een schriftelijke procedure waarin de betrokkene bewijs levert dat hij geen zelfstandige activiteit uitoefent.
8. Legaliseert deze maatregel drugshandel?
   Absoluut niet.
9. Treft dit geen kwetsbare groepen?
   Nee, de focus ligt op personen die inkomsten genereren uit illegale handel, vaak gepaard met opzichtige rijkdom. Dit zijn geen kwetsbare groepen. De maatregel wil straffeloosheid stoppen en burgers meer veiligheid bieden door criminelen financieel te treffen.

[1] n° 208.371 du 11 janvier 1999 et n° 308.546 du 8 avril 2002